បទវិភាគ៖ការពង្រីកសង្រ្គាម«ប្រឆាំងភេរវកម្ម»បានធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលអាមេរិកធ្លាក់ចុះ

អាមេរិក៖ មិនដល់មួយខែបន្ទាប់ពីឧបទ្ទវហេតុកាលពីថ្ងៃទី ១១ ខែកញ្ញា សហរដ្ឋអាមេរិក បានបើកដំណើរការប្រតិបត្តិការយោធាមួយ ដែលមានឈ្មោះថា«ស៊ូទ្រាំសេរីភាព» ធ្វើឲ្យសង្គ្រាម «ប្រឆាំងភេរវកម្ម» នៅអាហ្វហ្គានីស្ថានបានចាប់ផ្តើម។

សាស្រ្តាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យយ៉េលលោក អេម៉ានុយអែល វ៉ាលឡឺស្ទឺន (Emmanuel Wallerstein) បានសរសេរអត្ថបទមួយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តី “គោលនយោបាយការបរទេស” របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ហើយព្យាករណ៍ថា ការពង្រីក“សង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្ម” នេះនឹងពន្លឿនការធ្លាក់ចុះនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។

នៅខែសីហាឆ្នាំនេះ រូបភាពនៃការជម្លៀសប្រជាជនយ៉ាងទាន់ហន់របស់អាមេរិកពីទីក្រុងកាប៊ុល បានរីករាលដាលពាសពេញពិភពលោក ហើយបានក្លាយជាចំណុចរសើបមួយក្នុងការពិភាក្សាដេញដោលនៅក្នុងសង្គ្រាមរយៈពេលជិត ២០ ឆ្នាំរបស់អាមេរិក។

ទស្សនាវដ្តី “កិច្ចការបរទេស” របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលថ្មីៗនេះ បានចង្អុលបង្ហាញថា មិនថាមានស្តង់ដារណាមួយទេ សង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្ម គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់បំផុតនៅក្នុងយុគសម័យនៃការដឹកនាំរបស់អាមេរិក បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមត្រជាក់។

ចាប់តាំងពីឯករាជ្យរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ ១៧៧៦ មកសហរដ្ឋអាមេរិក បានបន្តពង្រីកខ្លួនទៅក្រៅប្រទេសហើយបានក្លាយជាមហាអំណាចលេខ ១ របស់ពិភពលោក បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់សង្គ្រាមលោកចំនួន២លើកមក។ ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ សហរដ្ឋអាមេរិកបានដឹកនាំការស្ថាបនា សណ្តាប់ធ្នាប់នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ។

បន្ទាប់ពីបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់ សហរដ្ឋអាមេរិកបានក្លាយជាប្រទេសមហាអំណាចតែមួយគត់នៅលើពិភពលោក ហើយប្រទេសនេះ បានបើកដំណើរការឬចូលរួមក្នុងសង្រ្គាមបរទេសនាំឱ្យមានភាពច្របូកច្របល់និងការបែកបាក់ដល់អាហ្វហ្គានីស្ថាន អ៊ីរ៉ាក់ និងប្រទេសដទៃទៀត។

បន្ទាប់ពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចបានផ្ទុះឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ វិបត្តិនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់តាមរយៈគោលនយោបាយបន្ធូរបន្ថយរូបិយវត្ថុទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យពិភពលោកទូទាត់ប្រាក់។ អនុត្តរភាពរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបាននាំមកនូវផលវិបាកអាក្រក់គ្រប់ប្រភេទដល់ពិភពលោក ហើយបានក្លាយជាហេតុផលដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការកើនឡើងនៃអស្ថិរភាពនិងភាពមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងពិភពលោក។

អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិរបស់អង់គ្លេសលោក ថម ហ្វូដេ (Tom Foday) បានចង្អុលបង្ហាញថា ការបញ្ចប់សង្រ្គាមសហរដ្ឋអាមេរិកនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន គឺជា “ការបរាជ័យនៃទស្សនៈពិភពលោក” ។ សង្គមអាមេរិកសព្វថ្ងៃនេះ ត្រូវបានជំទាស់ផ្នែកនយោបាយ ហើយត្រូវបានបែកបាក់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ អ្នកនយោបាយនៃគណបក្សទាំងពីរ បានឈ្លក់វង្វេងនឹងសម្លេងឆ្នោត និងជំលោះគណបក្សហើយកំពុងជាប់អន្ទាក់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងនយោបាយនៃការប្រឆាំងដើម្បីផលប្រយោជន៍។ ហើយបញ្ហាទាំងនេះ បានកំពុងធ្វើឱ្យអំណាចរបស់អាមេរិកចុះខ្សោយ។

អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយអាមេរិកាំង ហ្វ្រង់ស៊ីស ហ្វូគូយ៉ាម៉ា(Francis Fukuyama) បានបោះពុម្ភអត្ថបទមួយនៅឆ្នាំ ២០១៤ ដែលចង្អុលបង្ហាញថា នយោបាយអាមេរិកកំពុងធ្លាក់ចុះពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃហើយមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរដូចជា ភាពរឹងមាំខាងស្ថាប័ន ការធ្លាក់ចុះសមត្ថភាពអភិបាលកិច្ចជាតិ និងកង្វះការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាល។ នៅខែសីហាឆ្នាំនេះ លោកហ្វូគូយ៉ាម៉ាបាន សរសេរអត្ថបទមួយនៅលើគេហទំព័ររបស់ទស្សនាវដ្តីអង់គ្លេស The Economist ថា ឬសគល់រយៈពេលវែងនៃការធ្លាក់ចុះនៃសហរដ្ឋអាមេរិក គឺស្ថិតនៅក្នុងបញ្ហាប្រឈមចម្បងចំពោះជំហរសកលគឺ នយោបាយក្នុងស្រុក។

គេហទំព័ររបស់កាសែតប្រចាំសប្តាហ៍ "Time" របស់អាល្លឺម៉ង់ ក៏បានចុះផ្សាយអត្ថបទមួយផងដែរថា វិបត្តិនៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺបណ្តាលមកពីការហែកហួរផ្នែកនយោបាយនិងសង្គម និងការធ្លាក់ចុះនៃប្រព័ន្ធរបស់ខ្លួន។

មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ Pew នៃសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រៀបធៀបទិន្នន័យស្តីពីការជឿទុកចិត្តរបស់ប្រជាជនអាមេរិកលើរដ្ឋាភិបាលពីឆ្នាំ ១៩៥៨ ដល់ឆ្នាំ ២០២១ នៅក្នុងខែឧសភាឆ្នាំនេះ។ លទ្ធផលបង្ហាញថា សមាមាត្រនៃជនជាតិអាមេរិកាំង ដែលជឿជាក់លើរដ្ឋាភិបាលបានធ្លាក់ចុះពី ៣ ភាគ ៤ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨ មកនៅតិចជាងមួយភាគបួននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៕